Sử dụng mạng xã hội đăng tải, chia sẻ tin giả, tin sai sự thật và hậu quả pháp lý

Việc đăng tải và chia sẻ tin giả, tin sai sự thật trên mạng xã hội có thể bị xử phạt hành chính hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào mức độ vi phạm và hậu quả gây ra, dưới đây là các mức xử phạt theo quy định hiện hành:

1. Xử phạt hành chính

Nghị định số 15/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử quy định các mức xử phạt tương ứng đối với từng đối tượng, từng nhóm hành vi, cụ thể:

- Hành vi “Đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự và nhân phẩm của cá nhân” sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đến 30 triệu đồng. Bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc gỡ bỏ đường dẫn đến thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn, thông tin vi phạm pháp luật đối với hành vi vi phạm (quy định tại Điểm a, Khoản 3 và Điểm a, Khoản 5 Điều 99).

- Hành vi “Chủ động lưu trữ, truyền đưa thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, vu khống, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân”; sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu đến 70 triệu đồng; bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật đối với hành vi vi phạm (quy định tại Điểm a, Khoản 3 và Điểm a, Khoản 5 Điều 100).

- Hành vi “Lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân” sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu đến 20 triệu đồng; bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm (quy định tại Điểm a, Khoản 1 và Khoản 3 Điều 101).

- Hành vi “Giả mạo tổ chức, cá nhân và phát tán thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” sẽ phạt tiền từ 10 triệu đến 20 triệu đồng (quy định tại Điểm n, Khoản 3, Điều 102).

2. Truy cứu trách nhiệm hình sự

Trường hợp hành vi đăng tải tin giả, sai sự thật gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) với các tội danh sau:

- “Tội vu khống” (Điều 156): Người nào bịa đặt hoặc lan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm, hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.

- “Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” (Điều 117): Hành vi làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân với mục đích nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, người phạm tội sẽ bị phạt tù từ 05 đến 12 năm.

- “Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông” (Điều 288): Hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông những thông tin trái với quy định của pháp luật, nếu không thuộc một trong các trường hợp quy định tại các Điều 117, 155, 156 và 326 theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc gây dư luận xấu làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, cá nhân, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm và có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng; cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

- “Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” (Điều 331): Người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân có thể bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm, hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

3. Nhận biết tin giả, tin sai sự thật 

Việc nhận biết và đối phó với tin giả, tin sai sự thật là rất quan trọng để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi những tác hại tiềm ẩn. Khi tiếp cận các thông tin trên mạng, nếu thấy có những dấu hiệu sau thì rất có thể bạn đang đọc một tin giả, tin sai sự thật:

- Tiêu đề giật gân, thu hút, nội dung thông tin “độc lạ”, thường đề cập đến một vấn đề nóng đang được nhiều người quan tâm, sử dụng các từ ngữ mạnh mẽ như “sốc”, “chấn động”, “bất ngờ”, “ngàn người xôn xao”… để thu hút sự chú ý, tiêu đề có thể phóng đại sự thật hoặc hoàn toàn không liên quan đến nội dung.

- Tin, bài chứa nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp, thông tin thiếu logic, câu từ lủng củng, văn phong thiếu chuyên nghiệp, định dạng bài viết lộn xộn, thiếu tính nhất quán; hình ảnh hoặc video được sử dụng để minh họa có thể bị cắt ghép, chỉnh sửa, ảnh mờ không rõ nét.

- Thông tin không ghi nguồn hoặc nguồn không rõ ràng, không nêu rõ tên người, địa điểm, thời gian cụ thể hoặc chỉ cung cấp thông tin chung chung, không có khả năng kiểm chứng. Thông tin đến từ các trang web, tài khoản mạng xã hội lạ, không phải là cơ quan báo chí chính thống hoặc cơ quan nhà nước. Các trang này thường có tên miền bất thường (.info, .xyz, ...) hoặc không có đuôi tên miền Việt Nam (.vn).

- Người đăng tải hoặc chia sẻ tin, bài thường không để lộ danh tính thật, sử dụng tài khoản giả mạo hoặc mới được tạo lập.
Khi nghi ngờ một tin, bài là giả, sai sự thật, mọi người có thể thực hiện các bước sau để xác minh: (1) Kiểm tra chéo với các nguồn tin chính thống; (2) Kiểm tra nguồn gốc hình ảnh, video; (3) Tìm kiếm thông tin về tác giả để đánh giá mức độ tin cậy; (4) Tìm kiếm thông tin trên các trang chính thống để kiểm chứng sự thật.

Không gian mạng là phương tiện tuyệt vời để kết nối mọi người nhưng cũng ẩn chứa những rủi ro, cạm bẫy. Việc trang bị cho mình những kỹ năng nhận diện và phản bác tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng sẽ góp phần tạo ra một môi trường thông tin lành mạnh và an toàn. Hành động có trách nhiệm trên không gian mạng là trách nhiệm của mỗi người và là cách duy nhất mà để các cá nhân, tổ chức có thể bảo vệ chính mình, bảo vệ những người xung quanh.
 

Tác giả: Thúy Hằng